به نقل از «فارس»

محمدرضا شاه کودتا کرد و مصدق کار غیرقانونی

تاریخ انتشار: ۳۰ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۱۳۵۵۵

به گزارش خبرنگار حوزه تاریخ خبرگزاری فارس، در چند روز اخیر شبهاتی در باب کودتای ۲۸مرداد در فضای مجازی مطرح شد که در پی تطهیر محمدرضا پهلوی بوده و تماماً چهره‌ای منفی و ضدقانونی از محمد مصدق، نخست وزیر وقت ارائه داده است. در این هیاهوی رسانه‌ای چنین القا می‌شود که انحلال مجلس از سوی مصدق غیرقانونی بوده و عزل مصدق توسط شاه در واکنش به این اقدام قانونی است و کودتایی در کار نبوده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

مجتبی سلطانی، پژوهشگر علوم سیاسی و تاریخ معاصر و نویسنده کتاب خط سازش، در یادداشتی اختصاصی برای خبرگزاری فارس به تبیین موضوع پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم.

طی دو روز اخیر، انتشار مطالبی در مورد کودتا بودن و یا عدم اعتبار حقوقی عنوان کودتا در ماجرای ۲۸مرداد، در فضای مجازی، سر و صدای زیادی برپا کرده که عجالتاً و کوتاه، نکاتی در این باره ذکر می‌شود. اقدام مصدق به انحلال مجلس، غیر قانونی بود. رفراندوم انحلال مجلس(۱۹مرداد۱۳۳۲)، نیز غیر قانونی بود. همچنین اعلام انحلال مجلس(۲۵مرداد۱۳۳۲)، هم غیر قانونی بود. اما توشیح و تصویب بعدی شاه بر انحلال مجلس (آذر۱۳۳۲)، به استناد قانون اساسی آن زمان که اجازه انحلال مجلسین را به شاه می‌داد، غیر قانونی نبود.

عزل مصدق و نصب زاهدی(۲۳مرداد ۱۳۳۲)، در تعطیلی مجلس به علت استعفای اکثریت و در دوره فترت، نیز غیر قانونی نبود. صورت و ظاهر قانونی داشت. ولی عملی نبود و به علت حمایت مردم از نهضت ملی، تغییر دولت با یک برگه حکم انتصاب شاه، امکان‌پذیر نمی‌شد. تنفیذ و اجرایی‌شدن انتصاب زاهدی، قانونی انجام نشد، شاه به خارج فرار کرد، آمریکا و انگلیس و عوامل داخلی‌اش کودتا کردند. شاه و زاهدی در نتیجه آن کودتای قانون‌ستیزانه، قدرت را غیر قانونی به دست گرفتند.

اما اقدام غیر قانونی مصدق در انحلال مجلس، در زمان خودش، پیش و پس از کودتا، زمینه سیاسی و روانی و تبلیغاتی مساعد، برای توجیه بیشتر اقدام شاه را فراهم ساخت. کودتای ۲۸مرداد، غیر قانونی و ضد همه قوانین داخلی و بین‌المللی، اقدامی مداخله‌گرانه و استعماری و ناقض استقلال و حاکمیت ملی ایران، بر بستر مجموعه‌ای از اقدامات غیرقانونی بازیگران اصلی، رخ داد.

 هم مصدق، هم زاهدی، هم شاه، هر سه در سوابق و لواحق کودتای نامشروع و جنایتکارانه و قانون‌ستیزانه آمریکایی، انگلیسی ۲۸ مرداد، غیرقانونی رفتار کردند. محکومیت نقش استعماری آمریکا و انگلیس در کودتا، مستلزم تبرئه مصدق از اقدامات و اشتباهات غیرقانونی‌اش نیست.

مصدق، هم، قربانی کودتا بود و هم مؤثر و مقصر نادانسته یا دانسته در زمینه‌سازی آن کودتای شوم. مصدق، فریفته و مفتون و مسحور دشمنان شده بود، که خواسته یا ناخواسته، جاهلانه یا عامدانه، با آنان همراهی و همدستی کرد. گویی با دستان خود، طناب دار را بر گردن نهضت ملی و دولت خویش، انداخت و محکم ساخت. ایضاح علل و‌ چرایی و چیستی و پیچیدگی این تراژدی، البته، مفصل و مستلزم شرح بسیار است.

شرح این هجران و این خون جگر
این زمان بگذار تا وقت دگر

در باره استناد به سخنی از امام خمینی(ره) مبنی بر پیداشدن «یک طریق قانونی» برای شاه در اثر انحلال مجلس، دقت شود که در آن سخن، امام مشخصاً به رفراندوم غیرقانونی انحلال مجلس که قانونی‌شدن نتیجه آن، مستلزم فرایند قانونی و توشیح شاه بود، اشاره و استناد نداشته است.

بلکه امام، صریحاً و مستقیماً به استعفای اجباری نمایندگان و در نتیجه تعطیلی و «انحلال عملی» مجلس، استناد کرده است.

در غیاب مجلس و دوره فترت، بنا به عرف حقوقی و سیاسی پس از مشروطیت، همانگونه که امام به درستی گفته است: یک طریق قانونی برای شاه گشوده شد که به عزل و نصب نخست‌وزیر بپردازد. متن سخنان امام خمینی(ره) که در ۱۶ آبان ۱۳۵۷ در نوفل‌لوشاتو ایراد شد، به این شرح بود: «قدرت دست دکتر مصدق آمد لکن اشتباهات هم داشت. او برای مملکت می‌خواست خدمت بکند لکن اشتباه هم داشت. یکی از اشتباهات این بود که آن وقتی که قدرت دستش آمد، این[ قدرت شاه] را خفه‌اش نکرد که تمام کند قضیه را. این کاری برای او نداشت آن وقت، هیچ کاری برای او نداشت، برای اینکه ارتش دست او بود، همه قدرتها دست او بود، و این[ شاه] هم این ارزش نداشت آن وقت. آن وقت این طور نبود که این یک آدم قدرتمندی باشد...مثل بعد که شد. آن وقت ضعیف بود و زیر چنگال او بود لکن غفلتی شد. غفلتی دیگر اینکه مجلس را ایشان منحل کرد و یکی یکی وکلا را وادار کرد که بروید استعفا بدهید. وقتی استعفا دادند، یک طریق قانونی برای شاه پیدا شد و آنکه بعد از اینکه مجلس نیست، تعیین نخست وزیر با شاه است؛ شاه تعیین کرد نخست وزیر را. این اشتباهی بود که از دکتر[مصدق] واقع شد. و دنبال آن این مرد[شاه] را دوباره برگرداندند به ایران. به قول بعضی که «محمدرضا شاه رفت و رضا شاه آمد»! بعضی گفته بودند این را به دکتر[مصدق] که کار شما این شد که محمدرضا شاه رفت، خوب، محمدرضا آن وقت یک آدم بی‌عرضه‌ای بود و تحت چنگال او بود او رفت و رضا شاه آمد یعنی یک نفر قلدر آمد.»(صحیفه امام، ج۴، ص۳۷۰)

پایان پیام/

منبع: فارس

کلیدواژه: کودتای 28 مرداد محمد مصدق محمدرضا پهلوی 28 مرداد مجتبی سلطانی انحلال مجلس غیر قانونی نخست وزیر آن وقت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۱۳۵۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

مقام ارشد حماس : انحلال شاخه نظامی به شرط تشکیل کشور مستقل فلسطین / مرزهای 67 را قبول می کنیم

مقام ارشد حماس گفت این مجموعه آماده است در صورت تشکیل دولت مستقل فلسطین به یک حزب سیاسی تبدیل شود و شاخه نظامی خود را منحل کند.

به گزارش عصرایران، "خلیل الحیه" رئیس هیات مذاکره کننده حماس با اسرائیل برای توقف جنگ و تبادل اسرا گفت:  در صورت تشکیل کشور مستقل فلسطین، جنبش حماس حاضر است با یک آتش بس 5 ساله یا بیشتر با اسرائیل موافقت کند، شاخه نظامی خود را منحل کند و به یک حزب کاملا سیاسی تبدیل شود.

الحیه در گفتگو با آسوشیتدپرس در استانبول گفت ارتش اسرائیل تنها 20 درصد از نیروی انسانی و میدانی حماس را نابود کرده است. وی ادامه داد: اگر اسرائیل نتوانند حماس را از بین ببرند، راه حل چیست؟ راه حل این است که به سمت یک توافق حرکت کنیم.

وی افزود: حماس بیش از یک بار پیشنهاد ایجاد یک کشور فلسطینی در کرانه باختری و غزه با پایتختی شهر قدس/ اورشلیم و بازگشت آوارگان در چارچوب قطعنامه های بین المللی را داده است. در نتیجه در یک کشور مستقل زندگی و با آتش بس 5 ساله یا بیشتر موافقت می کنیم."

خلیل الحیه مقام ارشد حماس 

الحیه درباره سرنوشت سلاح‌ و شاخه نظامی حماس گفت: "هم اکنون کارکرد سلاح، مقاومت و مبارزه چیست؟ وظیفه آن، اخراج اشغالگران است. همه تجربه های ملت هایی که با اشغالگران مبارزه نظامی کردند این است. وقتی به استقلال رسیدند و به حقوق و کشور مستقل خود رسیدند چه کار کردند؟ به احزاب سیاسی تبدیل شدند. نیروهای نظامی آنها هم به ارتش ملی تبدیل شدند.  وقتی استقلال یافتند و به حقوق خود دست یافتند، این نیروها به احزاب سیاسی  و نیروهای رزمی آنها هم به ارتش ملی تبدیل شدند.

وی افزود: اگر کشور فلسطین را تشکیل دهیم و حقوق ملی خود را به دست آوریم هر چه داریم به ساختار اساسی این کشور تبدیل می شود.

این برای نخستین بار است که حماس با این صراحت، از شرایط انحلال شاخه نظامی خود صحبت می کند. همچنین اولین بار است حماس با این شفافیت، مرزهای فلسطین در محدوده 1967 (کرانه باختری، غزه و شهر قدس / اورشلیم) را قبول می کند. تاکنون حماس ، اشغال اسرائیل را در تمامی مرزهای فلسطین تاریخی یعنی از دریای مدیترانه تا رود اردن می دانست و خواستار پایان این اشغال بود.

این اظهار نظر به معنی قبول ضمنی و مشروط، موجودیت اسرائیل از سوی حماس است.

رهبر حماس آمادگی این جنبش را برای ادامه مذاکرات برای دستیابی به آتش بس و خروج کامل نیروهای اسرائیلی (از منطقه غزه) اعلام کرد.

خلیل الحیه طرح اسرائیل برای اشغال 20 درصد از منطقه غزه برای ایجاد آنچه که "منطقه امن" نام گذاری شده را "نامعقول" توصیف کرد. او گفت: ما نمی توانیم با بازگشت اشغالگران به نوار غزه موافقت کنیم. در ازای چه چیزی این اتفاق رخ می دهد؟ می‌خواهند زمین را با رضایت ما اشغال کند و اسرای (اسرائیلی) را  با موافقت ما، بازگردانند و همزمان جنگ ادامه یابد؟ آیا عاقلی وجود دارد که این موضوع را قبول کند؟

خلیل الحیه، رئیس هیئت حماس در مذاکرات  توقف جنگ غزه، در گفت وگو با شبکه " الشرق" از طرح اسرائیل برای اشغال دائمی 20 درصد از منطقه غزه خبر داد و گفت اسرائیل می خواهد منطقه غزه را به دو بخش شمالی - جنوبی تقسیم کند.
نیروی زمینی ارتش اسرائیل در حمله به غزه، یک جاده خاکی شرقی - غربی در وسط این منطقه ایجاد کرده است. همچنین در مرکز این جاده هم در حال تبدیل یک بیمارستان، به پایگاه نظامی است.

رهبر حماس بر مشروعیت مقاومت فلسطین در برابر اشغالگری اسرائیل تاکید کرد و گفت: آیا مقاومت در برابر اشغالگری جرم است؟... آیا اسرائیل یک نهاد اشغالگر است یا نه؟ قانون بین الملل می گوید اسرائیل یک رژیم اشغالگر است و بنابراین من به عنوان یک شهروند حق مقاومت در برابر اشغالگر را دارم.

وی افزود: مقاومت اشکال مختلفی دارد، بنابراین ما در برابر آن (اشغالگری اسرائیل) مقاومت کردیم و مقاومت خواهیم کرد تا زمانی که حقوق خود را بگیریم.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: اسرائیل و فلسطین ، راه حل تک کشوری یا دو کشوری؟ (بخش 2)  اسرائیل و فلسطین ، راه حل تک کشوری یا دو کشوری؟ (بخش 1) 200 روز جنگ اسرائیل در غزه ؛ جهان شکست خورد